İçinde yaşadığımız dünyanın hangi evrelerden geçerek bugüne geldiğini pek düşünmeyiz. Alışkanlıklar, meslekler ve hatta "şeyler"... Örneğin, 1818 yılına kadar ayakkabılarda sağ ve sol ayrımı yoktu. Her iki ayağa da aynı kalıptan ayakkabılar üretilirdi. İlk sağ-sol farklı kalıpla üretim ise o yıl Philadelphia'da yapıldı.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun avukatı Mehmet Pehlivan'ın tutuklanması üzerine, üniversite bitirme tezimin bir parçası olan Beccaria'nın "Dei delitti e delle pene" eseri aklıma geldi. Beccaria, suçlar ve cezaları incelediği bu eserinde modern hukukun temellerini atmıştı. İdam cezasına karşı çıkan ilk düşünürlerden biri olmasıyla da adını tarihin doğru sayfasına yazdırmıştı. 1700'lerin ikinci yarısından, yani dünyanın Orta Çağ karanlığından yeni çıkmaya başladığı yıllardan bahsediyorum.

Hukukun Evrimi: Orta Çağ'dan Günümüze

Hukuk, insanlık tarihi boyunca toplumların düzenini sağlamak, adaleti tesis etmek ve bireylerin haklarını korumak amacıyla sürekli bir değişim ve gelişim göstermiştir. Orta Çağ'da, hukuk sistemi genellikle dini kurallar, gelenekler ve feodal beylerin keyfi uygulamaları üzerine kuruluydu. Bu dönemde, yargılama süreçleri çoğu zaman adil olmaktan uzaktı ve bireylerin hakları yeterince korunmuyordu.

Ancak, Rönesans ve Aydınlanma dönemleriyle birlikte, hukuk alanında da önemli değişimler yaşanmaya başladı. İnsan aklının ve bilimin önemi vurgulanarak, hukukun akılcı ve evrensel ilkelere dayanması gerektiği savunuldu. Bu dönemde, Beccaria gibi düşünürler, suç ve ceza arasındaki orantısızlığa dikkat çekerek, idam cezası gibi insanlık dışı uygulamalara karşı çıktılar. Modern hukukun temelleri, bu dönemde atılan adımlarla şekillenmeye başladı.

Günümüzde Hukuk: İleri mi Gidiyoruz, Geri mi Dönüyoruz?

Peki, günümüzde hukuk sistemi nereye doğru evriliyor? İleriye mi gidiyoruz, yoksa Orta Çağ karanlığına geri mi dönüyoruz? Bu soru, özellikle son dönemlerde yaşanan bazı gelişmelerle birlikte daha da önem kazanıyor. Avukat Mehmet Pehlivan'ın tutuklanması gibi olaylar, hukuk devletinin temel ilkelerine yönelik endişeleri artırıyor.

Hukukun üstünlüğü, adil yargılanma hakkı, ifade özgürlüğü gibi temel haklar, modern hukuk sisteminin vazgeçilmez unsurlarıdır. Ancak, bu hakların ihlal edildiği, yargının siyasallaştığı ve hukukun araçsallaştırıldığı durumlarda, toplumun adalete olan güveni sarsılıyor ve hukuk sistemi işlevsiz hale geliyor.

Hukukun Geleceği: Neler Yapılmalı?

Hukukun geleceği için neler yapılmalı? Öncelikle, hukuk eğitiminin kalitesi artırılmalı ve hukukçuların etik değerlere bağlılığı güçlendirilmelidir. Yargı bağımsızlığı sağlanmalı, yargıçların ve savcıların siyasi baskılardan uzak bir şekilde görevlerini yapabilmeleri temin edilmelidir. Hukuk sisteminin şeffaflığı artırılmalı, yargılama süreçlerinin kamuoyu tarafından izlenebilir olması sağlanmalıdır. Hukukun üstünlüğü ilkesi, her alanda ve her koşulda korunmalı ve uygulanmalıdır.

Hukukun evrimi, insanlık tarihinin en önemli süreçlerinden biridir. Orta Çağ karanlığından modern hukuka uzanan bu yolculuk, insanlığın adalet arayışının bir ifadesidir. Ancak, bu yolculukta geriye dönüş tehlikesi her zaman vardır. Bu nedenle, hukukun üstünlüğünü, adil yargılanma hakkını ve temel özgürlükleri korumak için sürekli bir mücadele vermek gerekmektedir.